ΑΡΧΕΣ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗΣ: ΦΟΡΜΑΡΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΑΝΤΟΧΗ

Στόχος της προπονητικής διαδικασίας, μέσω των επιβαρύνσεων, είναι να δημιουργήσει    προσαρμογές   στους   ασκούμενους    ώστε   να   επιτευχθεί μεγιστοποίηση της απόδοσης. 

Η επιλογή των κατάλληλων ερεθισμάτων και η εναλλαγή των χαρακτηριστικών της δυναμικής της επιβάρυνσης από τον προπονητή είναι μια δύσκολη διαδικασία η οποία αποτελεί τον περιοδοσμό τηςπροπόνησης.     

Μέρος   του  περιοδισμού   της  προπόνησης    αποτελεί  το φορμάρισμα, όπου είναι η στοχευμένη διαδικασία μείωσης της ποσότητας τηςεπιβάρυνσης     με απώτερο σκοπό την προετοιμασία του αθλητή για την αγωνιστική περίοδο. Από την ανασκόπηση της βιβλιογραφίας φαίνεται δύσκολο να βγουν κάποια ασφαλή συμπεράσματα  αφού παρουσιάζεται ποικιλία παρεμβατικών πρωτοκόλλων καιχρονικής διάρκειας εφαρμογής αυτών, όπως επίσης υπεισέρχεται και ο παράγοντας της ατομικότητας. Παρόλα αυτά το φορμάρισμα προτείνεται να έχει διάρκεια μεταξύ 2-4 εβδομάδες με μείωση της ποσότητας της επιβάρυνσηκαι διατήρηση της έντασης.

Η   αθλητική    ικανότητα  απόδοσης    καθορίζεται     από   πολύπλευρες αλληλοεπηρεαζόμενες και μεταξύ τους εξαρτώμενες δεξιότητες, ικανότητες και ιδιότητες. Οι κυριότεροι είναι η τεχνική (ικανότητες συντονισμού, κινητικέςδεξιότητες), η τακτική (γνωστικές ικανότητες), οι ψυχικές ικανότητες και τέλοςη φυσική κατάσταση (Weineck, 1997). Βασικός παράγοντας της αθλητικής ικανότητας απόδοσης είναι η φυσική κατάσταση και προσδιορίζεται από το βαθμό ανάπτυξης των ικανοτήτων της δύναμης, της αντοχής, της ταχύτηταςκαι της κινητικότητας. Επίσης η φυσική κατάσταση αποτελεί τη βάση επάνωστην οποία στηρίζονται οι υπόλοιποι παράγοντες της αθλητικής απόδοσης,όπως η τακτική, τεχνική και τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας τουαθλητή (Κέλλης, 2004). 

Αντοχή είναι η ικανότητα να αντιστέκεται κανείς σωματικά και ψυχικά για μεγάλο χρόνο σε μια επιβάρυνση, της οποίας η ένταση και η διάρκεια οδηγούν τελικά σε μια ανυπέρβλητη κόπωση (απώλεια απόδοσης) και να διεξάγονται γρήγορα οι διαδικασίες αποκατάστασης μετά από μια σωματική και ψυχικήεπιβάρυνση (Zintl, 1993).  

Σκοπός της προπονητικής διαδικασίας, μέσω των επιβαρύνσεων, είναι να δημιουργήσει προσαρμογές στους ασκούμενους ώστε να επιτευχθεί μεγιστοποίηση (ατομικά αθλήματα) ή η επίτευξη του ευνοϊκότερου δυνατού σημείου απόδοσης

(ομαδικά αθλήματα) (Κέλλης,2004). 

Η αθλητική ικανότητα επίδοσης - απόδοσης δεν είναι μια ευθεία διαδικασία,  αλλά    ένα  συνεχώς    επαναλαμβανόμενο      τριπλό  βήμα    πουαπαρτίζεται από διάγνωση, ανάλυση και καθοδήγηση (Grosser, Neumaier,1996).

 Τα παραπάνω τρία στοιχεία καθορίζονται από τις αρχές προπόνησης οι οποίες αποτελούν μια διαλεκτική ενότητα, στηρίζονται σε βιολογικέςνομοτέλειες προσαρμογών και εμπειρικά δεδομένα και δίνουν γενικέςκατευθυντήριες υποδείξεις υπό μορφή κανόνων οι οποίοι χρησιμοποιούνταιστην προπονητική διαδικασία ως μεταβλητές καθοδήγησης και ρύθμισης(Κέλλης, 2004). Βασική αρχή για την καθοδήγηση και τη ρύθμιση τωνβιολογικών προσαρμογών είναι η αρχή της περιοδικότητας. Ένας αθλητής δεν μπορεί να διατηρείται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτουςσε τέλεια φόρμα, διότι αυτό θα σήμαινε ότι ασκείται διαρκώς στην οριακήπεριοχή της ατομικής του ικανότητας για επιβάρυνση. Μια τέτοια κατάσταση συνδέεται άμεσα με τον κίνδυνο να μεταβληθεί η αναβολική συνολική κατάσταση σε καταβολική. Για βιολογικούς λόγους λοιπόν απαιτείται αλλαγήτης επιβάρυνσης.

Επειδή οι προσαρμογές πραγματοποιούνται σε φάσεις(αύξησης,   σταθεροποίησης   και  πτώσης)   απαιτείται μακροπρόθεσμα     η κατανομή της προπόνησης σε στάδια: ανάπτυξης = περίοδο προετοιμασίας,σταθεροποίησης = αγωνιστική περίοδος και πτώσης = μεταβατική περίοδος.

Με τον τρόπο αυτό αποφεύγονται οι υπερβολικές επιβαρύνσεις καιεπιτυγχάνονται   κορυφώσεις   της   απόδοσης   σε   συγκεκριμένα   χρονικάδιαστήματα (Grosser & Starischka, 2000). Η επίτευξη των κορυφώσεων(peak) (ατομικά αθλήματα) ή διατήρηση της αθλητικής απόδοσης κατά τηδιάρκεια όλης της αγωνιστικής περιόδου (ομαδικά αθλήματα) δεν είναι μιαεύκολη υπόθεση. Κατά καιρούς έχουν προταθεί και εφαρμοστεί διάφοραμοντέλα περιοδικότητας άλλα με επιτυχία και άλλα χωρίς (Matwejew,Tschiene, Werchoshaskij, Bondarcuk, Abajiew). Όσον αφορά την περιοδικότητα στην αντοχή, βασικός της στόχος είναι η επίτευξη της βέλτιστης ή μέγιστης ειδικής – αγωνιστικής αντοχής κατά τηναγωνιστική περίοδο και η σύνδεση της πορείας ανάπτυξής της με τηναντίστοιχη   των   άλλων   ικανοτήτων    φυσικής   κατάστασης    και  τωντεχνικοτακτικών δεξιοτήτων (Κέλλης, 2005). Η επίτευξη του βέλτιστου ήμέγιστου σημείου της αθλητικής απόδοσης ονομάζεται φορμάρισμα (Tapering)και είναι μια τεχνική αποκατάστασης η οποία χρησιμοποιείται κυρίως σεαγωνιστικό επίπεδο για να αντιστραφεί η κόπωση εξαιτίας της έντονηςπροπόνησης και να επιτρέψει στον αθλητή να αποκτήσει μέγιστη (peak)απόδοση (Hooper, Mackinnon, Ginn, 1998). 

Πιο συγκεκριμένα με το φορμάρισμα οι προπονητές προσπαθούν να μειώσουν την προπονητική και ψυχολογική επιβάρυνση της καθημερινής προπόνησης μειώνοντας την ποσότητα της προπόνησης, κρατώντας την ένταση σταθερή, για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα πριν από τον αγώνα στόχο. Σύμφωνα με τους Kubukeli,Noakes & Dennis (2002) υπάρχουν τρεις τρόποι μείωσης της προπόνησης.

 Η προοδευτική μείωση της προπόνησης όπου έχουμε μείωση της ποσότηταςκατά 30-75 % με διάρκεια από 2 έως 4 εβδομάδες, 

Η απότομη μείωση κατάτην οποία εφαρμόζεται ελάττωση της προπονητικής ποσότητας (20-80 %) για1 έως 4 εβδομάδες και τέλος 

Η εκθετική μείωση. Η γραμμή που διαχωρίζει τα οφέλη του φορμαρίσματος από τις αρνητικές συνέπειες της αποπροσαρμογής(detraining) δεν έχει ακόμα ξεκαθαριστεί (Neufer, 1989). Από τα παραπάνωφαίνεται πόσο σημαντικό είναι για τον προπονητή να γνωρίζει τις βασικές αρχές της προπονητικής οι οποίες θα του δώσουν τη δυνατότητα να προετοιμάσει τον αθλητή ή την ομάδα του με σκοπό να είναι έτοιμοι στην αγωνιστική περίοδο.

ΠΗΓΗ http://www.e-handball.gr/