Έναν σωτήρα εδώ και τώρα (Ο Μάνος Μανουσέλης γράφει στο blog του για τη ζωή των προπονητών και τον προγραμματισμό που δεν υπάρχει στην Ελλάδα!)

ΠΗΓΗ http://www.gazzetta.gr/

Ο Μάνος Μανουσέλης γράφει στο blog του στο gazzetta.gr για τη ζωή των προπονητών και τον προγραμματισμό που δεν υπάρχει στην Ελλάδα!

Ο Μουρίνιο ήταν 10 χρονών όταν πήρε μέρος για πρώτη φορά σε  σεμινάριο προπονητικής ποδοσφαίρου. Για την ακρίβεια, ο Ζοζέ, στις 25 Δεκεμβρίου του 1973,  έμαθε πως ο μοναδικός λόγος για τον οποίο προσλαμβάνονται οι προπονητές είναι για να απολυθούν αργότερα.

Το μόνο ζητούμενο είναι το πότε θα τους πάρουν τηλέφωνο για να τους πουν τα νέα. Ο πατέρας του Μουρίνιο, ο Φέλιξ, ήταν τότε προπονητής της Ρίο Αβε. δύο μέρες νωρίτερα η ομάδα είχε χάσει. Η διοίκηση δεν μπορούσε να περιμένει μερικές ώρες για να περάσουν τα Χριστούγεννα και μετά να  ανακοινώσουν την απόφαση τους. Τότε, λοιπόν,  ο Ζοζέ έμαθε πόσο σκληρή δουλειά είναι αυτή του προπονητή…Τα παιδικά τραύματα μένουν για πάντα και ο Πορτογάλος δεν σηκώνει σήμερα μύγα στο σπαθί του…

Την εβδομάδα που πέρασε  δύο προπονητές, ο Νιόπλιας και ο Παράσχος αποτέλεσαν παρελθόν για τον Παναθηναϊκό και τον Πανιώνιο. Και ο Ζεσουάλδο που ανέλαβε τους πράσινους, μια εβδομάδα πριν δεν υποψιαζόταν καν ότι στις 21 Νοεμβρίου θα δούλευε στην Αθήνα… Αυτή είναι η ζωή των τεχνικών. Δεν ξέρουν τι τους ξημερώνει…

Ειδικά στην Ελλάδα,  τρεις συνεχόμενες ήττες μεταφράζονται - εννέα φορές στις δέκα- σε αλλαγή προπονητή. Μόλις έρθει ο νέος τεχνικός αρχίζουν οι δηλώσεις για ανάσταση της ομάδας λες και ο καινούργιος ήταν συμμαθητής του Χάρι Πότερ. Θα σημαδέψει με το ραβδί τον γέρο - γάϊδαρο και θα τον μετατρέψει σε αραβικό άλογο.

Οι Ελληνες παράγοντες αγνοούν τι σημαίνουν οι  εκφράσεις μακροπρόθεσμος προγραμματισμός, πλάνο για ανάπτυξη σε συγκεκριμένο χρόνο. Ξεχνούν επίσης ότι οι προπονητές αποτελούν πρώτα απ’ όλα δικές τους επιλογές. Δεν ξέρουν για ποιο λόγο προσλαμβάνουν τους προπονητές και συνήθως δεν ξέρουν για ποιο λόγο τους απολύουν, εκτός από το ότι δεν τους αρέσουν τα αποτελέσματα.

Οι περισσότεροι διοικητικοί καταλαβαίνουν τον Οκτώβριο πόσο χάλια ήταν η προετοιμασία, έστω κι αν την υμνούσαν το καλοκαίρι ως κορυφαία όλων των εποχών. Μετά τον πρώτο μήνα αρχίζει η αναζήτηση του νέου προπονητή που τάχα θα διορθώσει την κατάσταση.

Μόλις εμφανίζεται ο νέος γνωρίζει την αποθέωση και ο πρώτος καιρός θυμίζει μήνα του μέλιτος. Ενθουσιασμός στο γήπεδο και τις κερκίδες, μια – δύο νίκες και όλα καλά. Στην – σπάνια - περίπτωση που ο νέος φέρει άμεσα αποτελέσματα, τότε όλοι είναι ειδήμονες και η επιλογή ορθότατη. Αλλά και αν συνεχιστεί η πτωτική πορεία η ευθύνη θα βαραίνει τον προκάτοχο και τον γυμναστή γιατί η ομάδα δεν έχει την απαιτούμενη φυσική κατάσταση. 

Συνήθως,  λοιπόν, ακολουθεί το ξεφούσκωμα, απλά διότι όταν κρύβεις τα σκουπίδια κάτω από το χαλί, δεν καθάρισες. Είναι θέμα χρόνου να επιστρέψει η γκρίνια, η οποία θα επιβάλλει πάλι αλλαγή, νέο προπονητή και το γαϊτανάκι θα συνεχιστεί επ’ άπειρον …

Θεωρητικά τρεις είναι οι πιθανοί δρόμοι που θα πάρει μια ομάδα μετά από αλλαγή τεχνικού στον πάγκο:

1. Αν έρθει καλύτερος προπονητής από τον προηγούμενο τότε λογικά η ομάδα θα βελτιωθεί.
2. Αν τα αίτια της κακής πορείας του συλλόγου ήταν άσχετα με την ικανότητα του τεχνικού (κακή διοίκηση, οικονομικά προβλήματα) τότε και ο νέος προπονητής είναι καταδικασμένος, όπως και η ομάδα, σε αποτυχία.
3. Αν οι παίκτες έχουν συγκεκριμένες δυνατότητες τότε ο νέος προπονητής δεν θα προκαλέσει καμία διαφοροποίηση στην απόδοση της ομάδας η οποία θα μείνει στα ίδια επίπεδα.

Στην πράξη, όμως, έχει αποδειχθεί ότι οι αλλαγές προπονητών δεν επηρεάζουν ποτέ, μόνιμα και θετικά την ομάδα. Αντίθετα, οι αρνητικές επιπτώσεις της αλλαγής είναι δεδομένες: Οι ποδοσφαιριστές παίρνουν το μήνυμα ότι ο προπονητής είναι αναλώσιμος. Η πληροφορία  περνά στο υποσυνείδητο των παικτών, οι οποίοι από ένα σημείο και μετά γίνονται ανίκανοι να αναλάβουν τις ευθύνες που τους αναλογούν. Η πειθαρχία στα αποδυτήρια και τον αγωνιστικό χώρο χάνεται οριστικά και όλοι περιμένουν να τελειώσει η χρονιά.

Οι Audas, Dobson και Goddard  δημοσίευσαν έρευνα στο Journal of Economics and Business, όπου αποδείχθηκε ότι κατά μέσο όρο χρειάζονται 16 παιχνίδια για μια ομάδα η οποία έχει υποστεί αλλαγή προπονητή εντός σεζόν για να μπορέσει να προσαρμοστεί στη φιλοσοφία του νέου τεχνικού.

Είναι φανερό ότι η αλλαγή γίνεται όχι για να βελτιώσει την απόδοση της ομάδας, αλλά για να προκαλέσει ένα σοκ στα αποδυτήρια, το οποίο ίσως να είναι θετικό όταν έτσι και αλλιώς ο σύλλογος πάει από το κακό στο χειρότερο. Τελικά οι αλλαγές προπονητών μοιάζουν με παιχνίδι στην ρουλέτα, όπου ο πρόεδρος διαλέγει  το τυχερό του νούμερο και παίζει τα ρέστα του…

ΠΑΟΚ – ΠΑΝΙΩΝΙΟΣ - ΑΕΚ

Το παράδειγμα του φετινού ΠΑΟΚ είναι χαρακτηριστικό. Ηρθε το καλοκαίρι ο Μπερέτα, έφυγε πριν ξεκινήσει η σεζόν, τον διαδέχτηκε ο Δερμιτζάκης που απέκλεισε τη Φενέρμπαχτσε, αλλά ήταν θέμα χρόνου το να βυθιστεί και πάλι η Τούμπα στο σκοτάδι, για να βρεθεί στον πάγκο ο Χάβος, ο οποίος είναι προσωρινός, μέχρι χάσει ένα –δύο παιχνίδια, για να περάσει ο επόμενος.

Ο Πανιώνιος τα έχει καταφέρει ακόμη … καλύτερα. Η σεζόν άρχισε με τον Στόρε, αλλά η υπόθεση στράβωσε νωρίς, ο Σουηδός απολύθηκε, πήρε την θέση του ο Μάντζιος, τον διαδέχθηκε ο Παράσχος, έφυγε όμως και αυτός. Η κατηφόρα δεν έχει τελειωμό…

Η ΑΕΚ ξεφορτώθηκε τον Μπάγεβιτς, έφερε τον Χιμένεθ και όλη η Ελλάδα του έβγαλε το καπέλο μετά τις νίκες επί του Αρη και του Παναθηναϊκό. Ο μήνας των λουλουδιών, όμως, πέρασε και τώρα διαρρέουν γκρίνιες για την σκληρή προπόνηση και το πώς ο Ισπανός καίει τους παίκτες του. Δεν θα είναι έκπληξη αν διαβάσουμε σε μερικές εβδομάδες ότι η ΑΕΚ  χρειάζεται νέο προπονητή…

ΟΙ ΑΙΩΝΙΟΙ …

O πάγκος του Ολυμπιακού είναι επίσης ηλεκτρική καρέκλα! Από το 1925 μέχρι και σήμερα με τελευταίο τον Λίνεν, ο Ολυμπιακός έχει αλλάξει 90 προπονητές. Η Ρέιντζερς στην Σκωτία από το 1873 έχει προσλάβει 17 τεχνικούς. Οι ερυθρόλευκοι που φέτος ξεκίνησαν με τον Λίνεν και συνεχίζουν με τον Βαλβέρδε, έχουν και ένα άλλο αρνητικό: Οσοι τεχνικοί φεύγουν από το λιμάνι δυσκολεύονται να ξαναβρούν δουλειά. Σήμερα οι επτά από τους τελευταίους δέκα τεχνικούς του Ολυμπιακού είναι άνεργοι…

Τα τελευταία 34 χρόνια ο Παναθηναϊκός άλλαξε 28 φορές προπονητή στην μέση της σεζόν, αλλά πήρε το πρωτάθλημα μόνο στις τρεις!!! . Ο Γκόρσκι πήρε την ομάδα τον Δεκέμβριο του 1976 και την οδήγησε στο νταμπλ. Δεκατρία χρόνια αργότερα, τον Νοέμβριο του 1989, ανέλαβε ο Μπόνεφ αντί του Μπένγκστον και κατέκτησε το πρωτάθλημα. Το τελευταίο πετυχημένο εγχείρημα έγινε πέρυσι με τον Νιόπλια που πήρε την θέση του Τεν Κάτε και την ομάδα να παίρνει το νταμπλ…

ΟΠΑΔΟΙ και τα ΜΜΕ

Μπορεί οι προπονητές να φεύγουν συνήθως από τις ομάδες, διότι οι παράγοντες απαιτούν άμεση επιτυχία, αλλά υπάρχουν δύο ακόμη παράγοντες που διώχνουν προπονητές: Οι οπαδοί των ομάδων όταν έχουν αρνητική άποψη για τον προπονητή αργά ή, γρήγορα τον στέλνουν σπίτι του. Η περίπτωση του Μπάγιεβιτς στην ΑΕΚ είναι χαρακτηριστική. Μια λιγότερη γνωστή υπόθεση είναι του Αντώνη Γεωργιάδης  που διαδέχθηκε το 1993 τον Μπλαχίν στον Ολυμπιακό. Οι οπαδοί, όμως, ήθελαν να μείνει ο Ουκρανός!  Ο Γεωργιάδης πρόλαβε να καθίσει για ένα μόνο παιχνίδι πάγκο των Πειραιωτών με τον Ολυμπιακό Βόλου επικρατώντας με 2-1. Μετά το ματς δήλωσε : «έφυγα αήττητος».

Ο άλλος παράγοντας που ανεβάζει και κατεβάζει προπονητές είναι τα ΜΜΕ. Παράδειγμα: Ο Ρότσα ανέλαβε ως προσωρινός τον Παναθηναϊκό στο τέλος της σεζόν 1993-94. Κατάφερε να μείνει ως το 1996 και να κατακτήσει δύο πρωταθλήματα και ένα κύπελλο, αλλά και να φτάσει  ως τους «4» του Τσάμπιονς Λιγκ.  Στην διάρκεια, όμως, της προετοιμασίας για την σεζόν 1996-97 ο φωτογραφικός φακός αποθανατίζει τους παίκτες σε θαλάσσια παιχνίδια στην παραλία του Σχοινιά και αμέσως μετά απολύθηκε…

Συμπέρασμα: Στην Ελλάδα, την χώρα όπου η δουλειά που ξέρουν όλοι να κάνουν καλύτερα είναι του αλλουνού, οι προπονητές μοιάζουν περισσότερο με αναγκαίο κακό. Στην συντριπτική τους πλειοψηφία οι προσλήψεις των τεχνικών γίνονται από εφοπλιστές, χασάπηδες, ή, ιδιοκτήτες νυχτερινών κέντρων που έμαθαν από αθλητισμό (και μάλιστα επαγγελματικό)  παρακολουθώντας τηλεόραση και διαβάζοντας εφημερίδες. Συνήθως στις δικές τους δουλειές οι παράγοντες λειτουργούν ακριβώς αντίθετα με τον τρόπο που διοικούν τις ομάδες τους. Εκεί δεν ψάχνουν για σωτήρες, δεν λένε συνειδητά ψέματα, έχουν πρόγραμμα, συμβουλεύονται και ακούνε τους ειδικούς.

Στο ποδόσφαιρο, στο μπάσκετ, γενικά στα σπορ, οι παράγοντες τα ξέρουν όλα, επαναλαμβάνουν τα ίδια λάθη και οι προπονητές είναι το πλέον συνηθισμένο εξιλαστήριο θύμα. Και οι τεχνικοί, παγιδευμένοι στην ανασφάλεια της δουλειάς τους, συμβιβάζονται πολύ συχνά, βάζοντας οι ίδιοι τον εαυτό τους σε αδιέξοδο. Ετσι γιγαντώνεται το γαϊτανάκι των απολύσεων και προσλήψεων προπονητών στην μέση της σεζόν καθώς οι ομάδες ψάχνουν απελπισμένα για σωτήρες εδώ  και τώρα, ενώ από την άλλη οι κόουτς τρέχουν να σωθούν, χωρίς να βλέπουν τι είχε πάθει ο προηγούμενος…

(Μεγάλο μέρος του άρθρου έχει δημοσιευτεί στο φύλλο της εφημερίδας Εξέδρα, την Κυριακή 21-11-2010)