Καρότο και μαστίγιο (ΠΗΓΗ www.gazzetta.gr)

ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΜΑΝΟΥ ΜΑΝΟΥΣΕΛΗ

Ο Μάνος Μανουσέλης αναλύει στο blog του στο gazzetta.gr πόσο «ηλεκτρική» είναι η καρέκλα του προπονητή και αναφέρει τον δεκάλογο που μπορεί να κάνει έναν κόουτς να είναι επιτυχημένος.

Όταν ο Ντένις Ρόντμαν, μια από τις πλέον αμφιλεγόμενες προσωπικότητες του ΝΒΑ , αποκτήθηκε από τους Σικάγο Μπουλς, στον τελευταίο σταθμό της καριέρας του, για να παίξει δίπλα στον Μάικλ Τζόρνταν και τον Σκότι Πίπεν, πολλοί ήταν εκείνοι που κατηγόρησαν τον Τζάκσον και τον Κράουζε για την απόφαση τους.


Ο Ντένις ήταν μια βόμβα με πόδια. Ο Πόποβιτς ήταν έτοιμος να πληρώσει από την τσέπη του (που λέει ο λόγος) για να τον ξεφορτωθεί από το Σαν Αντόνιο και όταν εμφανίστηκε το Σικάγο να δίνει τον Γουίλ Περντιού – ένα εξαιρετικό παιδί αν έψαχνε κάποιος γαμπρό για την αδελφή του, αλλά μηδέν οξέα σε ότι αφορούσε το μπάσκετ – οι Σπερς δεν το σκέφτηκαν δεύτερη φορά. Εδωσαν τον τρελό και πήραν ένα τύπο που ξεκινούσε Σάββατο από το ένα καλάθι και έφτανε Κυριακή στο άλλο… Ο θρύλος λέει ότι ο Ντένις χρειάστηκε περίπου ένα μήνα για να ανοίξει το στόμα του στα αποδυτήρια των Μπουλς. Και στο πρώτο φιλικό παιχνίδι που έπαιξε σαν παίκτης του Σικάγο χρειάστηκε περίπου πέντε λεπτά για να «φάει» τεχνική ποινή. Αν συνέβαινε αυτή η φάση στους Σπερς θα γινόταν αλλαγή και θα έτρωγε πρόστιμο. Η αντίδραση του Φιλ Τζάκσον ήταν να βάλει τα γέλια. Είπε ότι αντέδρασε με αυτόν τον τρόπο διότι ο Ρόντμαν του θύμιζε τον εαυτό του… Για όποιο λόγο και αν το έκανε, τελικά, το αποτέλεσμα εκείνης της κίνησης ήταν να προσθέσουν οι Μπουλς το κομμάτι του παζλ που τους έλειπε για να κατακτήσουν τρία πρωταθλήματα από το 1995 ως το 1998!

Η διαχείριση των σταρ είναι ίσως το μεγαλύτερο θέμα που έχει να λύσει ο κάθε προπονητής επαγγελματικής ομάδας. Ολοι συμφωνούν ότι οι πρωταγωνιστές ενός  αγώνα δεν μπορεί (και δεν πρέπει) να είναι άλλοι από τους αθλητές.! Εκείνοι ξεδιπλώνουν στον αγωνιστικό χώρο το ταλέντο τους, καθηλώνουν το φιλοθεάμον κοινό με την ενέργεια που εκλύουν στην ατμόσφαιρα και κάνουν τον οπαδό, τον τηλεθεατή να μένει καρφωμένος στην θέση του δύο ώρες, με την καρδιά του να κτυπάει δυνατά, τα μάτια του να δακρύζουν…

Το κακό με το  ποδόσφαιρο  και το μπάσκετ είναι πως 22 (ή, αντίστοιχα δέκα) μαντράχαλοι κυνηγάνε μία μπάλα! Κάποιος πρέπει να τους πει τι να κάνουν για να μην τρακάρει ο ένας με τον άλλον, για να ξέρουν ποιος είναι μπροστά και ποιος πίσω, για να ξέρουν τι ώρα έχουν ραντεβού και γενικώς ποιος θα κάνει τι. Οσο πιο μεγάλη είναι μια ομάδα, όσο περισσότερους καλούς παίκτες έχει, όσο πιο ακριβά είναι τα συμβόλαια που υπογράφει ο ιδιοκτήτης, τόσο πιο σημαντικός είναι ο ρόλος του προπονητή, του ηγέτη που θα αναλάβει να οδηγήσει το καράβι στον προορισμό του.

Η δουλειά του προπονητή σε μια επαγγελματική ομάδα που διεκδικεί τίτλους είναι ανάλογη με τον ρόλο του στρατηγού σε καιρό πολέμου. Είναι, άλλωστε γνωστό ότι οι κυρίαρχες θεωρίες της ηγεσίας στα σπορ ξεκίνησαν από παρατηρήσεις στο στρατιωτικό περιβάλλον. Στον στρατό, λοιπόν, οι αποφάσεις λαμβάνονται από έναν, τον αρχηγό! Δεν υπάρχει χρόνος και χώρος, για να γίνει ψηφοφορία. Ο ρόλος του πρωθυπουργού και του υπουργού ενόπλων δυνάμεων εξαντλήθηκε όταν ανακοίνωσαν την επιλογή του στρατηγού.

Ο Σουν Τσου, ο μεγαλύτερος στρατηγός στην ιστορία της Κίνας έχει περιγράψει στο εγχειρίδιο

“The art of war” μια σειρά από σκέψεις για το πώς πρέπει να λειτουργεί ο αρχηγός του στρατού. Σε μια από τις ιστορίες που διηγείται λέει ότι  δέχθηκε κάποτε από τον βασιλιά την πρόκληση να κάνει μια στρατιωτική ομάδα αποτελούμενη από τις παλλακίδες του παλατιού. Ο στρατηγός είπε το ναι  με τον όρο ότι ο βασιλιάς δεν θα μπορούσε να εμπλακεί στην διαδικασία της εκπαίδευσης ακόμη και αν τα πράγματα πήγαιναν στραβά κατά την γνώμη του.

Πραγματικά, διακόσιες πανέμορφες γυναίκες μαζεύτηκαν σε ένα λόφο απέναντι από το παλάτι. Ο βασιλιάς παρακολουθούσε διακριτικά από μακριά. Ο Σουν Τσου έδωσε όπλα στις κοπέλες, όρισε ως αρχηγούς στην δεξιά ομάδα την ευνοούμενη του βασιλιά και στην αριστερή την επόμενη αγαπημένη του αυτοκράτορα.

Αμέσως μετά ο στρατηγός έδειξε την πρώτη άσκηση: Όταν λέω «Προσοχή» θα στέκεστε ακίνητες! Τα κορίτσια με το άκουσαν ξέσπασαν σε γέλια και έφτιαχναν τα μαλλιά τους. Ο Σουν Τσου επανέλαβε: «Όταν δίνω μια διαταγή μπορεί το στράτευμα να μην την κατάλαβε καλά, γι’ αυτό το λόγο θα την επαναλάβω. Αν δεν εκτελεστεί και πάλι, τότε θα κόψω το κεφάλι των δύο επικεφαλής στην δεξιά και την αριστερή ομάδα»!

«Προσοχή!» φώναξε ο Σουν Τσου! Χάχανα και χάος ήταν η απάντηση των γυναικών. Ο βασιλιάς έβλεπε μαζί με τους αυλικούς το πάθημα του στρατηγού και είχε και αυτός σκάσει στα γέλια! Ηταν πολύ αστείο να βλέπεις ένα τρομερό πολέμαρχο να γελοιοποιείται από μια φούχτα κοριτσάκια. Τότε ο στρατηγός έδωσε διαταγή να πάρουν τα κεφάλι των δύο αγαπημένων του αυτοκράτορα που είχε ορίσει ως επικεφαλής των ομάδων. Ο βασιλιάς είδε από μακριά τι γινόταν κι έστειλε αμέσως ιππείς να ζητήσουν από τον Σουν Τσου να μην σκοτώσει τις κοπέλες και πως κατάλαβε το πνεύμα του!

Ο στρατηγός, όμως, έκανε νεύμα για να προχωρήσουν στις εκτελέσεις. Ο αυτοκράτορας είχε δεσμευτεί: Δεν θα ανακατευόταν στην εκπαίδευση. Τα κεφάλια των όμορφων κοριτσιών έπεσαν στο χώμα. Ο στρατηγός όρισε δύο άλλες καλλονές ως αρχηγούς των ομάδων και φώναξε : «Προσοχή» . Ως εκ θαύματος οι υπόλοιπες 198 κυρίες υπάκουσαν στο παράγγελμα σαν ένας άνθρωπος. Μερικές εβδομάδες αργότερα ήταν ένα από τα πιο επίλεκτα σώματα του κινέζικου στρατού…

Στον αθλητισμό, λοιπόν, υπάρχουν τρεις κατηγορίες ανθρώπων:
* Οι λίγοι που κάνουν πράγματα να συμβαίνουν.
* Αρκετοί που παρακολουθούν άπραγοι ότι συμβαίνει.
* Η μεγάλη πλειοψηφία που παρακολουθεί, αλλά δεν καταλαβαίνει τι συμβαίνει (πολλοί πάνε στην εκκλησία, αλλά ελάχιστοι κατανοούν τι λέει ο παπάς…)

Ο προπονητής ανήκει στο γκρουπ εκείνων που κάνουν πράγματα να συμβαίνουν! Δεν πρέπει να επιτρέπει σε κανέναν να εμπλέκεται στην δουλειά του, ακόμη και αν αυτός έχει την δύναμη να τον απολύσει. Οι αρχές του είναι ο μόνος σύμμαχος που θα έχει στις δύσκολες στιγμές. Κι αν σε τελική ανάλυση αποτύχει και χάσει την δουλειά του, τουλάχιστον θα φύγει για τα δικά του λάθη…

Ποια είναι, όμως, εκείνα τα στοιχεία, που θα πρέπει να διαθέτει ο προπονητής ώστε να μπορέσει να διαχειριστεί αθλητές που κερδίζουν εκατομμύρια ευρώ (δεν αποτελεί είδηση ότι οι σταρ παίρνουν πολύ περισσότερα χρήματα από τον κόουτς) και να τους βάλει όλους μαζί στην ίδια σελίδα, τους οδηγεί προς την ίδια κατεύθυνση; Το βέβαιο είναι ότι πρέπει να χρησιμοποιήσει και καρότο και μαστίγιο. Να πει μπράβο, αλλά να μπορεί και να πει «όχι»!

1) Ο προπονητής, ως ηγέτης, προσπαθεί να δημιουργήσει ένα θετικό περιβάλλον, όπου κάθε αθλητής, μπορεί να αναπτυχθεί στο μέγιστο, ώστε να βοηθήσει την ομαδική επιτυχία. Αλλωστε, όταν όλοι στα αποδυτήρια είναι ευχαριστημένοι, τότε ο σούπερ σταρ ακόμη και αν θέλει να ξεφύγει, υποχρεώνεται να συμπλεύσει…Το θετικό περιβάλλον δημιουργείται μόνο με ένα τρόπο: Όταν υπάρχει δικαιοσύνη! Ο κόουτς που θα επιτρέψει στην βεντέτα να παραβαίνει τους κανόνες χωρίς να τιμωρείται γι’ αυτό, είναι θέμα χρόνου να αποτύχει.

2) Καλός ηγέτης-καλός προπονητής-  είναι εκείνος που μπορεί να επικοινωνεί με τους παίκτες του, μπορεί να πείσει για την ορθότητα των απόψεων του (και δεν τις επιβάλλει επειδή είναι το αφεντικό), μπορεί να ακούσει τι έχει να πει ο αθλητής, μπορεί να επιχειρηματολογήσει, να διαπραγματευτεί, να παρηγορήσει, να δώσει κουράγιο, να εμπνεύσει… Ο σταρ που δεν νιώθει ότι ο προπονητής τον βλέπει ανταγωνιστικά, είναι ήρεμος και δεν χρειάζεται να αποδείξει σε κανέναν πόσο σπουδαίος είναι…

3) Είναι δουλειά του προπονητή να βάλει τα όρια και τους κανόνες που θα διέπουν την λειτουργία του συνόλου. Κανένας παίκτης, όσο σπουδαίος και αν είναι, όσα λεφτά και αν παίρνει δεν αποτελεί εξαίρεση. Αν αργήσει η βεντέτα της ομάδας στην προπόνηση και ο κόουτς του επιτρέψει να γυμναστεί την επόμενη ημέρα -όλως τυχαίως- θα καθυστερήσουν τουλάχιστον πέντε…

4)Το να προπονείς σημαίνει ότι θα δίνεις πρώτο το παράδειγμα στους παίκτες. Όταν ο κόουτς είναι συνεπής, όταν είναι αφοσιωμένος στο στόχο, όταν σέβεται κάθε μέλος της ομάδας, όταν έχει αυτοπεποίθηση, όταν δεν χάνει τον  έλεγχο στην πρώτη δυσκολία, όταν μένει πιστός στο πλάνο που έχει διδάξει στην προπόνηση, τότε έχει κάθε δικαίωμα να απαιτεί από όλους να κάνουν το ίδιο. Όταν εκείνος λειτουργεί με τον τρόπο που διδάσκει μπορεί (και πρέπει) να φωνάξει τους καλύτερους παίκτες στο γραφείο του και να τους ζητήσει να κάνουν το ίδιο, διότι η επιτυχία της ομάδας εξαρτάται από το αν θα καθοδηγήσουν τους συμπαίκτες τους.

5) Ο προπονητής είναι εκείνος που δημιουργεί ομαδικό πνεύμα και το διαχέει σε κάθε εκδήλωση του γκρουπ. Ξεκαθαρίζει ότι καμιά ατομική διάκριση δεν έχει σημασία αν δεν κερδίζει η ομάδα, τονίζει ότι κάθε ατομική επιτυχία μπορεί να έρθει μόνο αν προηγηθεί η ομαδική επιτυχία! Η διαφορά του σούπερ σταρ από τον μέτριο παίκτη είναι ότι καλύτερος θα εκτελέσει στην εντέλεια τον ρόλο που θα του αναθέσει ο προπονητής και με τον τρόπο του θα υποχρεώσει όλους τους άλλους να ανέβουν στο δικό του επίπεδο!

6) Βασική δουλειά του προπονητή είναι να φροντίσει για την συνοχή της ομάδας. Πάνω στον αγωνιστικό χώρο οι παίκτες πρέπει να μοιάζουν με σφιγμένη γροθιά, όλοι μαζί κινούνται για να πετύχουν τον κοινό στόχο. Οι αθλητές στο υψηλό επίπεδο δεν είναι απαραίτητο να είναι φίλοι για να αποδώσουν, πρέπει όμως να έχουν συνοχή σαν αγωνιστικό σύνολο, να ξέρουν τους ρόλους τους και την αποστολή τους, να αποδέχονται την δουλειά που τους αναθέτει ο προπονητή τους. Οι σταρ πρέπει να έχουν και σε αυτό το θέμα παραδειγματική συμπεριφορά.

7) Είναι απαραίτητο για να διατηρηθεί η συνοχή της ομάδας να μην ενδώσει ο προπονητής σε οποιαδήποτε προσπάθεια των ταλαντούχων παικτών να έχουν ιδιαίτερη μεταχείριση, όχι μόνο από τον τεχνικό, αλλά και από την διοίκηση! Αν συμβεί κάτι τέτοιο τότε η ομάδα θα κινδυνεύσει με διάλυση σε ελάχιστο χρόνο.

8) Κανένας αθλητής, όσο ταλέντο και αν έχει, όσο μεγάλη προσωπικότητα και αν διαθέτει δεν μπορεί να κερδίσει ένα αγώνα και πολύ περισσότερο μια σειρά παιχνιδιών δίχως την συμπαράσταση των συμπαικτών του και της ομάδας γενικότερα. Ο κόουτς πρέπει να φροντίσει, ώστε οι «βεντέτες» να δείχνουν στους υπόλοιπους ότι τους υπολογίζουν και να τους δίνουν να καταλάβουν τι πρέπει να κάνουν για να είναι χρήσιμοι στην ομάδα

9) Τελικά, το να είσαι προπονητής σε οποιοδήποτε επίπεδο, δεν σημαίνει μόνο να έχεις τεχνικές γνώσεις ή να σχεδιάζεις σωστά  το πλάνο του αγώνα, αλλά το να είσαι τέτοια προσωπικότητα που να νοιάζεσαι αληθινά για τους παίκτες σου, να πολεμάς και να θέλεις το καλύτερο για αυτούς. Στον κανόνα περιλαμβάνονται οι πάντες, από τον πιο μικρό ως τον μεγαλύτερο παίκτη, από το πιο ασήμαντο συμβόλαιο, ως εκείνον που βγάζει μια περιουσία κάθε μήνα.

10) Ο προπονητής είναι εκείνος που θα βγάλει προς τα έξω την εικόνα που θέλει να έχει η ομάδα του μέσω των ΜΜΕ. Ο κόουτς θα μιλήσει και θα εξάρει τους παίκτες που έκαναν την βρώμικη δουλειά στον αγώνα, εκείνους που δούλεψαν μόνο στην προπόνηση για να προετοιμαστούν οι βασικοί. Οι σταρ θα μιλήσουν στα μέσα όταν θα είναι έτοιμοι να αποθεώσουν το εμείς και να υποβαθμίσουν το εγώ. Κι αυτό θα γίνει όταν ο τεχνικός τους εκπαιδεύσει κατάλληλα με προσωπική κουβέντα…

Αντί επιλόγου: Οι (μεγάλοι) αθλητές  (και οι γυναίκες) μοιάζουν σαν τα αέρια. Παίρνουν όσο χώρο τους δίνεις! Ο κορυφαίος προπονητής στον κόσμο σήμερα, σύμφωνα με πολλούς, ο Μουρίνιο, όταν οι ποδοσφαιριστές της Ρεάλ, επικαλούμενοι το καθεστώς που επικρατεί στην Μπαρτσελόνα , του ζήτησαν να μην μένουν στο ξενοδοχείο την παραμονή των εντός έδρας αγώνων, τους απάντησε «Αποκλείεται. Η γυναίκα μου δεν με αφήνει να κοιμάμαι σπίτι την παραμονή των αγώνων»!.  Ο Τζάκσον, όμως, από την άλλη μεριά, προσέγγισε το θέμα του Ρόντμαν με την ακριβώς αντίθετη φιλοσοφία:  Οσο ο παίκτης του τα έδινε όλα στον αγωνιστικό χώρο δεν «κολλούσε» με το πως έβαφε τα μαλλιά του και το αν …πουλούσε τρέλα. Αποδεικνύεται, λοιπόν, ότι η διαχείριση των σταρ δεν έχει να κάνει τόσο με τους κανόνες που βάζει ο κάθε προπονητής, αλλά με τον τρόπο που τους υποστηρίζει και την προσωπικότητα που κουβαλάει. Αν ο ηγέτης εμπνέει τον σεβασμό, τότε ο παίκτης θα κάνει εκείνο που πρέπει…

Y.Γ Μεγάλα μέρη του σημερινού άρθρου έχουν δημοσιευτεί σε σχετικό άρθρο μου στην εφημερίδα ΕΞΕΔΡΑ την Κυριακή 7 Νοεμβρίου.

ΠΗΓΗ http://www.gazzetta.gr