Ανάλυση και μεγιστοποίηση αγωνιστικής απόδοσης

ΤΟΥ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΟΥ ΙΩΑΝΝΗ

http://www.coachdiamantakos.com/

Η μεγιστοποίηση της απόδοσης δεν είναι μια ευθεία διαδικασία, αλλά μια εναλλαγή μεταξύ διάγνωσης και συμπεριφοράς, κατά την οποία, οι αποφάσεις για παρεμβάσεις ή αλλαγές στη προπονητική διαδικασία, προκύπτουν βάση των αποτελέσματα της διάγνωσης που προηγείται. Βασικοί άξονες αυτής της διαδικασίας είναι, η διάγνωση, ανάλυση, διαχείριση και καθοδήγηση.
Η ανάλυση παρέχει γνώση, η δομή της γνώσης αποτελεί ένα πλαίσιο, που εξετάζει τη ροή της πληροφορίας εντός μιας ομάδας. Οι πληροφορίες μετατρέπονται σε γνώση, όταν μπορούν να εφαρμοστούν στην πράξη και όταν τα άτομα μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν, να πιστέψουν σε αυτές και να τις εκτελούν, το σημαντικότερο, όμως, στοιχείο είναι ότι, η γνώση μπορεί να μετατραπεί σε πόρο ποσοτικοποιημένης αξίας και να εφαρμοστεί εκεί όπου μπορεί να επιφέρει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
Το κριτήριο, όμως, που ορίζει την ανθρώπινη απόδοση αποτελείται από ειδικά επιλεγμένα στοιχεία, ικανά να εκφράσουν το βαθμό στον οποίο, οι εμπλεκόμενοι στην δραστηριότητα καταφέρνουν να συγκεντρώσουν: 

1) τις ειδικές απαιτήσεις, οι οποίες πηγάζουν από τα αγωνιστικά τους καθήκοντα και

 2) τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα που η δραστηριότητα απαιτεί.

Σημειώνουμε ότι, η έννοια της αξιολόγησης (όπως και αυτή της ανάλυσης) είναι πολυδιάστατες. Μπορούμε να αξιολογήσουμε ένα
πλήθος δραστηριοτήτων και διεργασιών στο σύστημα το οποίο περιγράψαμε και τόσο ο τρόπος προσέγγισης, όσο και η ερμηνεία αυτών να ποικίλει. Αν, για παράδειγμα, σε μια ομάδα καλαθοσφαίρισης η απόδοση του καλύτερου σουτέρ της, υπολογίζεται μόνο με βάση τα εύστοχα σουτ, τότε, η αποτελεσματικότητά του θα μπορούσε να υπολογιστεί βάση των εύστοχων προσπαθειών, συγκριτικά με τον συνολικό αριθμό των σουτ που επιχείρησε.
Στην ουσία, όμως, η αξιολόγηση της αγωνιστικής απόδοσης του σουτέρ στο παραπάνω παράδειγμα θα πρέπει να λάβει υπ’ όψιν: πόσες φορές κατάφερε να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση για σουτ, τα λάθη στα οποία τυχόν υπέπεσε, αφού έγινε κάτοχος της μπάλας και πριν την εκτέλεση, την ταχύτητα εκτέλεσης του σουτ και τέλος τη διαφορά μεταξύ άστοχων και εύστοχων σουτ.
Παρατηρούμε, λοιπόν, ότι, η πολυπλοκότητα του συστήματος, καθώς και το πολυσήμαντο των εννοιών, επιβάλλει τον καθορισμό ενός σημείου αναφοράς (μιας μεθόδου), το οποίο θα παρέχει πληροφορίες έγκυρες, διότι η εγκυρότητα είναι το σημαντικότερο ποιοτικό κριτήριο μιας μεθόδου.
Στη διαδικασία ανάλυσης της αγωνιστικής απόδοσης, δύο από τα κυριότερα ερωτήματα είναι τα εξής: «τί συμβαίνει;» και «πώς συμβαίνει;». Σε ό,τι αφορά στο πώς, η εξεύρεση της απάντησης χρίζει ιδιαίτερων δυσκολιών, καθότι όπως προαναφέραμε η αγωνιστική απόδοση είναι αποτέλεσμα δράσης πολλών παραγόντων, οι οποίοι όχι μόνο ενεργούν ταυτόχρονα, αλλά παρουσιάζουν και πολύ υψηλό βαθμό συσχέτισης. Εκτός των άλλων, στην περίπτωση της καλαθοσφαίρισης, το εύρος δράσης, καθώς και άλλα χαρακτηριστικά παρουσίας και διακύμανσης αυτών των παραγόντων, μεταβάλλονται από αγώνα σε αγώνα, επηρεάζοντας άμεσα την αγωνιστική απόδοση. Σε ό,τι όμως, αφορά στο ερώτημα «τί συμβαίνει;», συστήματα αξιολόγησης όπως το TENDEX φαίνεται να αποτελούν χρήσιμα εργαλεία.
Τα αποτελέσματα αυτών των συστημάτων αξιολόγησης δεν είναι ο καλύτερος τρόπος να πεις ψέματα, η αυθαίρετη όμως ερμηνεία των αριθμών πολλές φορές κρύβει την αλήθεια. Οι δείκτες TENDEX ή ο αριθμός κατοχών ανά αγώνα είναι απλά αριθμοί που μας λένε απλά το τι συνέβη.

 Για κάθε προπονητή όμως σημασία έχει το πώς, όσο πολύπλοκο είναι αυτό. Το πώς φανερώνει τον τρόπο με τον οποίο φτάσαμε στο τι και αυτό είναι που έχει πραγματικά ενδιαφέρον διότι μας –εκτός των άλλων- μας δείχνει και τη συσχέτιση αυτών που δουλέψαμε στη προπόνηση και αυτών που η ομάδα μας τελικά έπραξε κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού. Μας αποκαλύπτει το βαθμό στον οποίο η παίκτες μας, εκπλήρωσαν τα καθήκοντα τους.

Με τον όρο καθήκοντα όμως τι ακριβώς εννοούμε; 
Εννοούμε απλά το γεγονός ότι ο point guard πρέπει να οργανώσει, ο center να πάρει τα ριμπάουντ, ο σουτέρ να σπάσει την άμυνα με μακρινά σουτ; Όλα αυτά, είναι τα γενικά καθήκοντα ανά αγωνιστική θέση, για κάθε ομάδα όμως υπάρχουν τα ειδικά, προσαρμοσμένα στις ιδιαίτερες απαιτήσεις, τους στόχους και το αγωνιστικό στυλ της ομάδας. Επιβάλλεται λοιπόν να, αναλύσουμε, να περιγράψουμε και αυτή την ιδιαίτερη παράμετρο, μόνο τότε θα ξέρουμε τι ζητάμε και μόνο τότε και οι παίκτες θα έχουν πλήρη επίγνωση των υποχρεώσεων τους. Πρέπει λοιπόν, να χρησιμοποιήσουμε τις διεργασίες, job analysis και job description. Γι αυτές θα μιλήσουμε στο επόμενο άρθρο μας.