Σχετικά με τον πρόσθιο χιαστό σύνδεσμο του γόνατος

Γιώργος Σκόλιας, MSc

Πριν από λίγο καιρό διάβασα στο www.volleynews.gr το άρθρο του Νίκου Δελαγραμμάτικα με τίτλο "η κατάρα των χιαστών" που αναφερόταν στον ολοένα αυξανόμενο αριθμό σοβαρών χειρουργικών επεμβάσεων σε βολεϊμπολίστριες και ειδικότερα στις χειρουργικές επεμβάσεις που αφορούν τον πρόσθιο χιαστό σύνδεσμο του γόνατος.

  Τα ερωτήματα που ο Νίκος ζητούσε απάντηση από τους προπονητές, τους γυμναστές και τους εργοφυσιολόγους των ομάδων (όπου υπάρχουν γυμναστές και εργοφυσιολόγοι) για το φαινόμενο της θεαματικής αύξησης των χειρουργείων του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου σε βολεϊμπολίστριες είναι τα παρακάτω:

- Είναι θέμα σωματικής κατασκευής;

- Φταίει η ποιότητα κι η συχνότητα της προπόνησης;

- Παίζει ρόλο η αλλαγή θέσεων στις αθλήτριες κι άρα η διαφορετικότητα στην καταπόνησή τους;

- Τα διαδοχικά παιχνίδια από μικρές ηλικίες υποθηκεύουν την υγεία και δοκιμάζουν τις αντοχές με τρόπο οριακό;

- Οι γιατροί χειρουργούν συχνά χωρίς να χρειάζεται;

- Δεν γίνεται σωστή και προσεκτική αποκατάσταση;

  Στη συνέχεια θα δώσω κάποια στοιχεία για τη λειτουργία του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου, τους λόγους που ο σύνδεσμος αυτός μπορεί να υποστεί τραυματισμό και γενικότερα να απαντήσω στα παραπάνω ερωτήματα.

  Οι σύνδεσμοι είναι ισχυρές ζώνες συνδετικού ιστού που συνδέουν ένα οστό με ένα άλλο, είναι βιολογικά ενεργοί ιστοί, αγγειώνονται και νευρώνονται.

Η δύναμή τους προέρχεται από τις παράλληλα-ευθυγραμμισμένες
ίνες του κολλαγόνου τους. Στην απλούστερη ανάλυση, οι σύνδεσμοι χειρίζονται τις εκτατικές δυνάμεις.

  Ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος είναι ένας από τους 4 κύριους σταθεροποιούς συνδέσμους που συνδέουν το μηριαίο οστό και το οστό της κνήμης, στην άρθρωση του γόνατος, (Έσω πλάγιος, Έξω πλάγιος, Πρόσθιος χιαστός, Οπίσθιος χιαστός). Οι χιαστοί σύνδεσμοι ελέγχουν τόσο την κάμψη και την έκταση όσο και την στροφή. Ο πρόσθιος χιαστός διατείνεται κατά την έκταση του γόνατος για τον έλεγχο της υπερέκτασης και ο οπίσθιος χιαστός κατά την κάμψη και λειτουργούν μαζί ενάντια στα φορτία για να διατηρήσουν τη φυσική κίνηση του γόνατος.

  Ο πρόσθιος χιαστός απορροφά το μεγαλύτερο ποσοστό των δυνάμεων που προκαλεί η προς τα εμπρός ολίσθηση των κνημιαίων κονδύλων ως προς τους μηριαίους κονδύλους στην έκταση του γόνατος.

  Οι ρήξεις των χιαστών πρέπει να διαχωριστούν σε αυτές που συμβαίνουν από άμεση επαφή με άλλον αθλητή ή με αντικείμενο και είναι σχεδόν αδύνατον να τις αποφύγουμε, και σε αυτές που συμβαίνουν χωρίς άμεση επαφή με άλλον αθλητή ή με αντικείμενο.

  Περίπου το 70% των ρήξεων συμβαίνει χωρίς άμεση επαφή, ενώ το 30% συμβαίνει με άμεση επαφή με άλλον αθλητή ή με αντικείμενο.

  Οι ρήξεις χωρίς άμεση επαφή συμβαίνουν όταν το γόνατο φορτίζεται σε μικρή κάμψη και έξω στροφή της κνήμης ή σε υπερέκταση και έσω στροφή της κνήμης.

  Οι γυναίκες είναι πιο επιρρεπείς από τους άντρες αθλητές σε τραυματισμούς του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου κυρίως τις ημέρες της ωορρηξίας όπου όλες οι αρθρώσεις του σώματος είναι πιο ασταθείς από την επίδραση των ορμονών.

  Η οστική ευθυγράμμιση έχει κάποιο ρόλο, αλλά δεν είναι ο σημαντικότερος παράγοντας για τη ρήξη του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου.

  Η γωνία Q που σχηματίζεται από τις ευθείες που ενώνουν το κέντρο της επιγονατίδας με την πρόσθιο άνω λαγόνιο άκανθα και το κέντρο

της επιγονατίδας με το κνημιαίο κύρτωμα, καθορίζει τη

γωνία εφαρμογής των μυϊκών φορτίων τόσο στην άρθρωση του ισχίου

όσο και στην άρθρωση του γόνατος, στις γυναίκες η γωνία αυτή είναι σημαντικά μεγαλύτερη από των ανδρών (Άνδρες ~13º, Γυναίκες ~18º).

  Όσον αφορά την προπόνηση τι να πρωτογράψει κανείς, για το επίπεδο γνώσεων των προπονητών που οι περισσότεροι από αυτούς δεν γνωρίζουν τη λειτουργία του ανθρωπίνου σώματος και δεν δέχονται την παραμικρή συμβουλή κανενός, και έτσι πιέζουν πέρα από τα όρια. Για τον αριθμό επαναλήψεων ανά άσκηση (ξεκινάνε μια άσκηση και ξεχνάνε να την σταματήσουν), τη συχνότητα ή τη διάρκεια της προπόνησης (ευτυχώς τα γήπεδα είναι λίγα και έτσι ο χρόνος που το γήπεδο διατίθεται σε κάθε ομάδα είναι περιορισμένος). Για τη λάθος εμβιομηχανική επιβάρυνση των αρθρώσεων από τη λάθος τεχνική (η σωστή τεχνική δεν διδάσκεται πια στα παιδιά, από τους περισσότερους προπονητές)  Εάν στα παραπάνω προσθέσουμε και την ακατάλληλη για το άθλημα προθέρμανση, τότε τα πράγματα δυσκολεύουν περισσότερο. Ακόμη η πρόληψη τραυματισμών απαιτεί ασκήσεις ιδιοδεκτικότητας, ασκήσεις νευρομυϊκής συναρμογής και ασκήσεις σταθεροποίησης, προπονητικά ερεθίσματα που αγνοούνται από το μεγαλύτερο αριθμό προπονητών σε όλες τις ηλικίες και όλα τα επίπεδα.

  Η αλλαγή θέσεων δεν έχει ιδιαίτερο ρόλο όταν οι αθλήτριες είναι σωστά προπονημένες και η μετάβαση γίνει σταδιακά και προγραμματισμένα.

  Τα διαδοχικά παιχνίδια, οι συχνές και μεγάλης διάρκειας προπονήσεις επηρεάζουν άμεσα και μακροπρόθεσμα την υγεία των νεαρών αθλητών. 

Η συχνότητα προπόνησης αναφέρεται στον αριθμό προπονητικών μονάδων κατά τη διάρκεια μιας καθορισμένης χρονικής περιόδου, συνήθως ανά εβδομάδα. Παρακάτω δίνονται διεθνώς αποδεκτοί πίνακες με τον αριθμό προπονήσεων ανά εβδομάδα, τη διάρκεια των προπονητικών μονάδων και τη συχνότητα προπόνησης / αγώνων ανά εβδομάδα.

ΠΡΟΠΟΝΗΣΕΙΣ ΑΝΑ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

ΑΠΟ 6 ΕΩΣ 8 ΕΤΩΝ, 1 ΠΡΟΠΟΝΗΣΗ / ΕΒΔΟΜΑΔΑ

ΑΠΟ 9 ΕΩΣ 10 ΕΤΩΝ, 2 ΠΡΟΠΟΝΗΣΕΙΣ / ΕΒΔΟΜΑΔΑ

ΑΠΟ 11 ΕΩΣ 12 ΕΤΩΝ, 2-3 ΠΡΟΠΟΝΗΣΕΙΣ / ΕΒΔΟΜΑΔΑ

ΑΠΟ 13 ΕΩΣ 14 ΕΤΩΝ, 3 ΠΡΟΠΟΝΗΣΕΙΣ / ΕΒΔΟΜΑΔΑ

ΑΠΟ 15 ΕΩΣ 16 ΕΤΩΝ, 3-4 ΠΡΟΠΟΝΗΣΕΙΣ / ΕΒΔΟΜΑΔΑ

ΑΠΟ 17 ΕΩΣ 18 ΕΤΩΝ, 4 ΠΡΟΠΟΝΗΣΕΙΣ / ΕΒΔΟΜΑΔΑ

ΑΠΟ 18 ΕΤΩΝ, 5 ΠΡΟΠΟΝΗΣΕΙΣ / ΕΒΔΟΜΑΔΑ

ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΠΡΟΠΟΝΗΤΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ

ΑΠΟ 6 ΕΩΣ 8 ΕΤΩΝ, 45 ΛΕΠΤΑ ΤΗΣ ΩΡΑΣ

ΑΠΟ 9 ΕΩΣ 10 ΕΤΩΝ, 45 ΛΕΠΤΑ ΕΩΣ 60 ΛΕΠΤΑ

ΑΠΟ 11 ΕΩΣ 12 ΕΤΩΝ, 60 ΛΕΠΤΑ ΤΗΣ ΩΡΑΣ

ΑΠΟ 13 ΕΩΣ 14 ΕΤΩΝ, 60 ΛΕΠΤΑ ΕΩΣ 75 ΛΕΠΤΑ

ΑΠΟ 15 ΕΩΣ 16 ΕΤΩΝ, 75 ΛΕΠΤΑ ΤΗΣ ΩΡΑΣ

ΑΠΟ 17 ΕΩΣ 18 ΕΤΩΝ, 75 ΛΕΠΤΑ ΕΩΣ 90 ΛΕΠΤΑ

ΑΠΟ 18 ΕΤΩΝ, 90 ΛΕΠΤΑ

ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗΣ ΠΡΟΣ ΑΓΩΝΑ

ΑΠΟ 6 ΕΩΣ 8 ΕΤΩΝ, 1 : 1

ΑΠΟ 9 ΕΩΣ 10 ΕΤΩΝ, 2 : 1

ΑΠΟ 11 ΕΩΣ 12 ΕΤΩΝ, 2-3 : 1

ΑΠΟ 13 ΕΩΣ 14 ΕΤΩΝ, 3 : 1

ΑΠΟ 15 ΕΩΣ 16 ΕΤΩΝ, 3-4 : 1

ΑΠΟ 17 ΕΩΣ 18 ΕΤΩΝ, 4 : 1

ΑΠΟ 18 ΕΤΩΝ, 5 : 1

  Εάν οι γιατροί χειρουργούν συχνά χωρίς να χρειάζεται, μόνο ο κάθε γιατρός που έχει χειριστεί ένα συγκεκριμένο περιστατικό ξέρει εάν θα μπορούσε να αποφύγει το χειρουργείο. Στην πραγματικότητα ο πρόσθιος χιαστός όταν έχει υποστεί ολική ρήξη πρέπει να αποκαθίσταται χειρουργικά το συντομότερο γιατί η αστάθεια που δημιουργείται στο γόνατο βάζει σε κίνδυνο και τις υπόλοιπες αρθρικές δομές του γόνατος.

  Η αποκατάσταση δεν αφορά πλέον την πρόληψη αλλά είναι τόσο σημαντική όσο και η καλή έκβαση του χειρουργείου. Την αποκατάσταση θα μπορούσαμε να τη χωρίσουμε σε δύο μέρη, το πρώτο αφορά τη θεραπεία μετά τη χειρουργική επέμβαση και πρέπει να γίνεται με την επίβλεψη φυσιοθεραπευτή και το δεύτερο είναι η μετα-θεραπευτική αποκατάσταση και αφορά τη σταδιακή επαναφορά του αθλητή στην προπόνηση και την αγωνιστική δραστηριότητα με την επίβλεψη γυμναστή ή εργοφυσιολόγου.

  Τέλος για την αποφυγή μυοσκελετικών κακώσεων πρέπει να γίνεται μυοσκελετικός έλεγχος του αθλητή για να ανιχνευθούν τυχόν αδυναμίες ή βραχύνσεις στο μυϊκό σύστημα του αθλητή και το προπονητικό πρόγραμμα να διαμορφωθεί ανάλογα.

  Οι συνάδελφοί μου εργοφυσιολόγοι θα πρέπει να μας πουν γιατί σε ένα άθλημα ισχύος  όπως το βόλεϊ κάνουν ελέγχους για την αερόβια ικανότητα και δημιουργούν προγράμματα αερόβιας προπόνησης σε ένα αναερόβιο άθλημα και προπονούν το καρδιαγγειακό ενώ στην πραγματικότητα ο αθλητής παίζει με το μυοσκελετικό. Ίσως γιατί παραδοσιακά υπάρχει ένα πακέτο μετρήσεων που το κάνουν σε όλους και τα αποτελέσματα τα κοιτάνε για λίγο αφηρημένα οι γυμναστές ή οι προπονητές των ομάδων, τα βάζουν στο συρτάρι και ξεκινάνε προπόνηση με αυτά που κάνανε και αυτοί σαν αθλητές.

ΠΗΓΗ http://giorgosskolias.blogspot.com/search?updated-max=2010-12-02T11:59:00-08:00&max-results=7