Το μοντέλο ηγεσίας καθορίζει την επιτυχία του προπονητή.

Προπονητής. Ο κάθε άνθρωπος αντιλαμβάνεται διαφορετικά την λέξη που μόλις ανέφερα. Στο δικό μου το μυαλό η λέξη «προπονητής» συνάδει με τις εξής λέξεις: ηγέτης, παιδαγωγός, άνθρωπος, συστηματικός, στοχευμένος, γνώστης και «ανοιχτόμυαλος».

Αυτά είναι τα κύρια χαρακτηριστικά που οφείλει να έχει ένας προπονητής για να μπορέσει να βαδίσει στον δρόμο της επιτυχίας. Η κάθε λέξη που ανέφερα έχει την δική της σημασία, όντας ένα κομμάτι που συμπληρώνει το παζλ του «coach». Σαν σπουδαστής προπονητικής σχολής, θέλω να σας αναλύσω σε βάθος ένα από αυτά τα χαρακτηριστικά. Αυτό του ηγέτη.

Όσο και να μην αρέσει πολλές φορές στους παίκτες, στους γονείς ή στον κόσμο, αυτός που οφείλει να έχει τα ηνία μίας ομάδας είναι μόνο ο προπονητής. Ο παίκτης-ηγέτης μπορεί -και πρέπει- να μιλήσει, να εμψυχώσει και να στηρίξει τους συμπαίκτες του, αλλά τοποθετείτε ένα σκαλί κάτω από άποψη ιεραρχίας. Ο «καπετάνιος» μιας ομάδας είναι ο προπονητής. Είναι αυτός που επιλέχθηκε από την διοίκηση για να οδηγήσει το «καράβι» προς τον προορισμό. Αυτός μέσα από τις γνώσεις, τις ικανότητες και την μεθοδολογία του θα προσπαθήσει να κατευθύνει το σύνολο προς το επιθυμητό αποτέλεσμα. Στην περίπτωση βέβαια, που τα πράγματα δεν πάνε καλά (βλέποντας το παράδειγμα του «Τιτανικού»), ο καπετάνιος θα είναι αυτός που θα πάρει την ευθύνη, ακόμα και αν δεν είναι ο κύριος φταίχτης ενός ναυαγίου.

Ο προπονητής αρχικά είναι άνθρωπος. Σαν άνθρωπος, λοιπόν, διαθέτει κάποια στοιχεία που επηρεάζουν σε βάθος την προσέγγιση που βγάζει προς την ομάδα. Στην θεωρία υπάρχουν τρία μοντέλα προπονητή· τρεις κατηγορίες οι οποίες δείχνουν τον δρόμο που ακολουθεί ο κάθε άνθρωπος. Φυσικά η επιλογή μοντέλου εξαρτάται άμεσα και άρρηκτα από την προσωπικότητα.

Ας εξετάσουμε αυτά τα μοντέλα σε βάθος.

Το πρώτο είναι το «αυταρχικό» μοντέλο. Σύμφωνα με αυτό, ο προπονητής αποφασίζει για τα πάντα μέσα στο σύνολο, χωρίς να ενδιαφέρεται για οποιαδήποτε άλλη άποψη. Όντας ένας εγωκεντρικός άνθρωπος, θέλει ο πρώτος του λόγος να είναι και ο τελευταίος, για αυτό το στυλ συμπεριφοράς του δεν επιτρέπει ερωτήσεις ή παρατηρήσεις. Ακόμα, θεωρεί ότι πάντα έχει δίκιο και δεν είναι σε θέση να να αναπτύξει σχέσεις εμπιστοσύνης και ανθρωπιάς με τους παίκτες του. Ουσιαστικά τους προσεγγίζει σαν αντικείμενα τα οποία θα τον φτάσουν στην επιτυχία. Για να γίνει αυτό πιο αντιληπτό θα συνεχίσω την παρομοίωση του καραβιού. Για τον αυταρχικό προπονητή οι παίκτες συμβαδίζουν με τις μηχανές. Δεν γίνεται κάποιος όταν διαθέτει τέτοια κοσμοθεωρία, να δημιουργήσει σχέσεις με «μηχανές». Ποιος άνθρωπος μιλάει με μηχανές;

Αυτό το μοντέλο φυσικά μπορεί να λειτουργήσει τόσο θετικά όσο και αρνητικά. Σε ένα υψηλό επαγγελματικό επίπεδο μπορεί ένας προπονητής να δράσει ανάλογα με αυτό. Ο Ντούσκο Ιβάνοβιτς είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ανθρώπου που αδυνατεί να δράσει με διαφορετικό τρόπο. Απαιτεί την πλήρη πειθαρχία και ενισχύει το χάσμα μεταξύ αυτού και των αθλητών του. Παρόλα αυτά είναι επιτυχημένος. Προπονεί χρόνια στο κορυφαίο επίπεδο έχοντας σπουδαία αποτελέσματα.

Το δεύτερο μοντέλο είναι το «δημοκρατικό». Ουσιαστικά μιλάμε για το άλλο άκρο. Η ανθρωποκεντρική και φιλελεύθερη φιλοσοφία που ακολουθεί ο προπονητής, «περνάει» στους αθλητές. Ο «δημοκράτης» προπονητής ενδιαφέρεται για τους αθλητές του πρώτα σε ανθρώπινη βάση και μετέπειτα στο αθλητικό πλαίσιο. Είναι μεθοδο-κεντρικός, δηλαδή θέλει την νίκη, αλλά επιθυμεί να την πάρει με τον δικό του τρόπο. Εμπιστεύεται τους αθλητές του και θεωρεί δεδομένο ότι θα δουλέψουν έτσι όπως πρέπει. Συνάμα, μπορεί να αφήσει «στα δικά τους χέρια» τον προγραμματισμό μίας προπόνησης ή και την δημιουργία στόχων της ομάδας.

Ένα τέτοιο μοτίβο φαντάζει ιδανικό για μικρές ηλικίες και καταστροφικό για πρωταθλητισμό. Το μόνο φυσικό πρόσωπο που μου έρχεται στο μυαλό, πλησιάζοντας αρκετά το μοντέλο αυτό, είναι ο Τσάβι Πασκουάλ. Ο ικανότατος Ισπανός προπονητής παρέχει ελευθερία στους παίκτες του, τους εμπιστεύεται και θεωρεί ότι κάνουν αυτά που οφείλουν να κάνουν. Για τον Τσάβι δεν υπάρχει «βούρδουλας», αφού όλοι είναι επαγγελματίες και κάνουν την δουλειά τους σωστά. Δυστυχώς όμως για τον Πασκουάλ, αυτό δεν ισχύει πάντα και αυτό ακριβώς πλήρωσε στον Παναθηναϊκό.

Το τρίτο και τελευταίο μοτίβο είναι του «αδιάφορου» προπονητή. Δεν θεωρώ όμως πως έχει κάποια αξία να δώσουμε έκταση σε αυτό το στυλ. Προτιμώ να σας μιλήσω για κάτι πολύ βαθύ. Στον αθλητισμό, όπως και γενικότερα στην ζωή, υφίσταται η θεωρία του αυτοκαθορισμού. Με απλά λόγια, η εσωτερική παρακίνηση του ανθρώπου ενισχύεται όταν εμφανίζονται τα εξής τρία σημαντικά στοιχεία: η ανάγκη για αυτονομία, η ανάγκη του ατόμου να αισθάνεται ικανό και η ανάγκη ανάπτυξης ουσιωδών σχέσεων.

Η ανάγκη για αυτονομία, δείχνει την επιθυμία των ανθρώπων να έχουν δικαίωμα στην λήψη αποφάσεων. Ουσιαστικά τους καλύπτει την ανάγκη να νιώθουν πως η άποψη τους -και σε προέκταση και οι ίδιοι- είναι σημαντικοί. Αυτό ενισχύει το ενδιαφέρον και τον επαγγελματισμό τους. Η δεύτερη ανάγκη είναι αυτή της ικανότητας. Η σκληρή προσπάθεια και τελικά η επίτευξη ενός στόχου αποτελεί ένα δυνατό συναίσθημα για τον άνθρωπο. Τελευταίο κομμάτι και απολύτως κατανοητό είναι πως όλοι οι άνθρωποι όντες αγελαία ζώα, επιθυμούμε να νιώσουμε ότι ανήκουμε κάπου· ότι υπάρχουν άνθρωποι με ίδιους στόχους και μας στηρίζουν, μας κατανοούν και έχουμε καλή επικοινωνία μαζί τους.

Δοκώ πως το αυταρχικό στυλ προπονητή παραβιάζει αυτήν την θεωρία. Αυτό, λοιπόν, είναι το κύριο αρνητικό του πρώτου μοντέλου προπόνησης. Παρόλα αυτά η ανάλυση των τριών μοντέλων είναι θεωρία. Ο κάθε άνθρωπος, σύμφωνα με τον σμιλευμένο -από την παιδική ηλικία- χαρακτήρα του, λαμβάνει τα χαρακτηριστικά από κάθε μοντέλο και δημιουργεί την δίκη του φιλοσοφία. Αυτό είναι και το σωστό. Κάθε μοντέλο έχει τα θετικά και τα αρνητικά του. Η τέλεια ισορροπία μεταξύ των δύο αυτών είναι το ζητούμενο.

Σε αυτό το σημείο επιθυμώ να σας μιλήσω για κάτι που είχε πει ο Ρικ Πιτίνο στο βιβλίο του. Συγκεκριμένα, ο Αμερικανός προπονητής είχε αναφέρει το εξής: «Στην ζωή είναι καλό να έχεις υποδείγματα και όχι πρότυπα. Η βασική διαφορά αυτών των δύο είναι πως τα δεύτερα τα υιοθετείς αυτούσια. Αντίθετα τα πρώτα τα υιοθετείς «φιλτραρισμένα» και τα προσαρμόζεις στον δικό σου χαρακτήρα.»

Αυτό ακριβώς είναι για εμένα η σωστή φιλοσοφία. Πολλοί σπουδαίοι προπονητές ανά τα έτη «δανείζονται» και λειτουργούν κάπου στην μέση αυτών των προτύπων. Ζέλικο Ομπράντοβιτς, Ρικ Πιτίνο, Ντούντα Ίβκοβιτς, Γκρεγκ Πόποβιτς και πολλοί ακόμα είναι άνθρωποι που ισορροπούν μεταξύ δημοκρατικού και αυταρχικού μοντέλου. Σε αυτήν την ισορροπία, κρύβεται και η επιτυχία.

 ΠΗΓΗ : https://liveandplaybasketball.wordpress.com

Αν το επιθυμείτε πατήστε LIKE στην επίσημη σελίδα του Coachbasketball.gr στο  facebook και στηρίξτε την προσπάθεια μας H ΑΓΑΠΗ ΓΙΑ ΤΟ ΜΠΑΣΚΕΤ ΕΙΝΑΙ ΕΔΩ...!!!