Η αυτοπεποίθηση στους νεαρούς αθλητές (μέρος 3ο)

 

                                                                                     

Η αυτοπεποίθηση στους νεαρούς αθλητές

και πώς θα τους βοηθήσουμε να την αποκτήσουν (μέρος 3ο)

Επιμέλεια Μίλτος Χειμωνίδης ερασιτέχνης προπονητής της Ακαδημίας BC

μετάφραση Ρένα Χειμωνίδου

Διαβάστε εδώ το δεύτερο μέρος: https://www.coachbasketball.gr/2020/11/2.html 

[ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 από το βιβλίο του John O’Sullivan “CHANGING THE GAME. The parent’s guide to raising happy, high-performing athletes and giving youth sports back to our kids”. Υποκεφάλαια: Ο ορισμός της αθλητικής αυτοπεποίθησης / Από πού πηγάζει η αυτοπεποίθηση; / Ερωτήσεις -που «Αλλάζουν το Παιχνίδι»- για τους γονείς / Επιτρέπετε στα παιδιά να αποτυγχάνουν / Πώς να επαινείτε το παιδί σας.]

Πώς να επαινείτε το παιδί σας

Συχνά με ρωτούν οι γονείς: «Πώς να επαινώ το παιδί μου και πώς θα καταλάβω αν το παρακάνω ή δεν το κάνω αρκετά;». Πολλοί γονείς φοβούνται ότι αν δεν εκθειάσουν τα παιδιά τους, αυτά θα νιώσουν ότι οι γονείς τους δεν τα αγαπούν και δεν νοιάζονται για αυτά. Το αποτέλεσμα είναι να τα επαινούν υπερβολικά, αλλά τα παιδιά δεν μασάνε. Έχω δει πολλούς αθλητές να λένε στη μαμά και τον μπαμπά τους: «Μιλάτε έτσι μόνο και μόνο επειδή είστε οι γονείς μου», και έχουν δίκιο. Ο σωστός τρόπος επαίνου και ο έπαινος αυτού που αξίζει να επαινεθεί είναι σημαντικά στοιχεία που πρέπει να μάθετε για να τονώσετε την αυτοπεποίθηση του παιδιού και για να μεγαλώσετε έναν παίκτη αξιώσεων.

Επαινείτε την προσπάθεια

Στο The Talent Code, o Dan Coyle μελετά από πού πηγάζει η υπεροχή, αναλύοντας διάφορα φυτώρια αριστείας, από το Βραζιλιάνικο ποδόσφαιρο μέχρι το Ρωσικό τένις, από τη μουσική μέχρι την εκπαίδευση. Πρόκειται για μια εξερεύνηση των καλύτερων πρακτικών που στοχεύουν στην ανάπτυξη και την ανάδειξη χαρισματικών «πρωταθλητών» οποιουδήποτε τομέα. Ο Coyle επίσης παραθέτει την εργασία της Δρ. Carol Dweck, ψυχολόγου του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ, και ειδικότερα τις μελέτες της επί του συσχετισμού παροχής κινήτρων και προφορικής έκφρασης, και την ανάλυσή της για την επίδραση που έχουν οι λεκτικές προτροπές στην ανταπόκριση και την επίδοση. Σε μια από τις πιο συναρπαστικές μελέτης της, η Dweck πειραματίστηκε με την επίδραση μίας μόνο επαινετικής πρότασης στην επίδοση 400 παιδιών της 5^ης και 6^ης δημοτικού από τη Νέα Υόρκη.

Η Dweck ξεκίνησε το πείραμα δίνοντας στα παιδιά να λύσουν κάποιους απλούς γρίφους,  και στη συνέχεια τα συνάντησε ξεχωριστά για να τους πει τα αποτελέσματα και μία επαινετική πρόταση. Τα μισά παιδιά τα επαίνεσε για την ευφυΐα τους («Φαίνεται ότι είσαι πολύ έξυπνο παιδί») και τα άλλα μισά για την προσπάθειά τους («Φαίνεται ότι κατέβαλες μεγάλη προσπάθεια»).

Μετά είπε στα παιδιά ότι θα κάνουν ένα δεύτερο τεστ και ότι είχαν τη δυνατότητα να επιλέξουν ανάμεσα σε ένα δυσκολότερο και ένα ευκολότερο. Το 90% των παιδιών που είχαν δεχτεί έπαινο για την προσπάθειά τους επέλεξαν το δυσκολότερο τεστ, ενώ η πλειοψηφία των παιδιών που είχαν δεχτεί έπαινο για την ευφυΐα τους επέλεξαν το ευκολότερο. «Όταν επαινούμε τα παιδιά για την ευφυΐα τους», έγραψε η Dweck, «τους λέμε ότι το νόημα είναι αυτό: κοίτα να φανείς έξυπνος, μην διακινδυνεύεις να κάνεις λάθη».

Κατόπιν, η Dweck μοίρασε ένα τρίτο τεστ, πολύ πιο δύσκολο από τα δύο προηγούμενα, στο οποίο κανένας από τους συμμετέχοντες δεν τα πήγε και τόσο καλά. Το εντυπωσιακό όμως ήταν η αντίδραση των παιδιών σε αυτό το δύσκολο τεστ. Όσα είχε επαινέσει για την προσπάθειά τους «πείσμωσαν και το πήραν πολύ ζεστά, έψαξαν λύσεις, δοκίμασαν στρατηγικές. Αργότερα μάλιστα είπαν ότι το χάρηκαν», αναφέρει. «Όσα όμως είχα επαινέσει για την ευφυΐα τους εκνευρίστηκαν πολύ με το δυσκολότερο τεστ. Το θεώρησαν απόδειξη ότι δεν είναι έξυπνα».

Στο τέλος, η Dweck μοίρασε ένα τέταρτο τεστ, με βαθμό δυσκολίας παρόμοιο με του αρχικού. Τα αποτελέσματα ήταν αναπάντεχα. Η ομάδα «της προσπάθειας» βελτίωσε τις αρχικές της επιδόσεις κατά 30%, ενώ εκείνη «της ευφυΐας» τις μείωσε κατά 20%, μόνο και μόνο εξαιτίας πέντε λέξεων επαίνου. Αυτό της φάνηκε τόσο εκπληκτικό που επανέλαβε τη μελέτη άλλες πέντε φορές, και κάθε φορά έβγαιναν τα ίδια αποτελέσματα. «Προσαρμοζόμαστε με εξαιρετική ακρίβεια στα μηνύματα που μας πληροφορούν τι θεωρείται σημαντικό», λέει η Dweck. «Όταν δεχτούμε ένα ξεκάθαρο μήνυμα, δημιουργείται ένα έναυσμα».

Ο Dan Coyle ανακάλυψε έναν κοινό παρονομαστή στα φυτώρια ταλέντων που μελέτησε: όλα χρησιμοποιούσαν κάποιο είδος παροχής ενθαρρυντικών μηνυμάτων, που σχετιζόταν με την προσπάθεια και όχι με τα αποτελέσματα. Οι Βραζιλιάνικες ποδοσφαιρικές ομάδες ονομάζουν τις ομάδες παίδων τους «Aspirantes», δηλαδή «Ελπιδοφόρους». Στην Ακαδημία Τένις Spartak της Μόσχας, έδρα πολλών κορυφαίων παικτών στην παγκόσμια κατάταξη, δεν «παίζουν» τένις: προτιμούν τη λέξη μπαρότσια, που σημαίνει «αγωνίζομαι» ή «πολεμώ». Τα φυτώρια ταλέντων και οι προπονητές τους πυροδοτούν το πάθος στα παιδιά, επαινώντας τη διαδικασία και όχι το αποτέλεσμα, και τονίζοντας ότι η μάθηση είναι ένας αγώνας, ότι είναι δύσκολη και ότι δεν προσφέρει άμεση ικανοποίηση.

Ο έπαινος για την προσπάθεια φέρνει ουσιαστικό αποτέλεσμα, επειδή προσδίδει αξία στα μικρά βηματάκια, στη δυσκολία και στην αποφασιστικότητα που αποτελούν τη μαθησιακή διαδικασία. Προσδίδει αξία τόσο στην επιτυχία όσο και στην αποτυχία. Η εστίαση στην προσπάθεια και όχι στο αποτέλεσμα κάνει προπονητές και γονείς να παραμένουν δίπλα στα παιδιά στον αγώνα που αυτά έχουν αναλάβει, κρατώντας το χέρι τους και ίσως μάλιστα σηκώνοντάς τα στην αγκαλιά όταν χρειαστεί. Αυτό μας κάνει συνοδοιπόρους στην πορεία των παιδιών και επιτρέπει στους αθλητές μας να επιστήσουν την προσοχή τους στο ταξίδι και όχι στον προορισμό. Επιτρέπει, ακόμη, σε γονείς και προπονητές να αντιλαμβάνονται όλα όσα κατακτούν οι νεαροί αθλητές μας στη διάρκεια αυτού του ταξιδιού. Ο έπαινος για την προσπάθεια αποτρέπει την εκ μέρους μας επικέντρωση στο βραβείο σε τέτοιο βαθμό που ξεχνούμε να προσδίδουμε αξία σε όλα όσα έφεραν τον αθλητή μας σε αυτή τη θέση. Η άριστη επίδοση έχει άμεση σχέση με τη διαδικασία, και η διαδικασία έχει άμεση σχέση με την προσπάθεια.

Να είστε ξεκάθαροι και περιεκτικοί

Η έρευνα της Δρ. Carol Dweck συμπεραίνει ότι τη μεγαλύτερη επιρροή στην επίδοση την έχει η καθαρότητα του μηνύματος και όχι η ποσότητα των μηνυμάτων. Συνεπώς, είναι εξαιρετικά σημαντικό να κατανοήσουμε όχι μόνο το «πώς», αλλά και το «πότε» πρέπει να επαινούμε, έτσι ώστε το μήνυμά μας και η αγάπη μας να φτάνουν ξεκάθαρα στα αυτιά των νεαρών μας αθλητών.

Ο έπαινός σας θα πρέπει να παίρνει τη μορφή ενθάρρυνσης προς το παιδί και να είναι ακριβής, ξεκάθαρος και εστιασμένος στη διαδικασία. Καλή κι η φράση «Καλά τα πήγες σήμερα», αλλά δεν είναι ακριβής ως προς την πράξη, την προσπάθεια ή τον στόχο. Από την άλλη, τα λόγια «Έχεις ρίξει σκληρή προπόνηση, και σήμερα στον αγώνα αξιοποίησες όλα όσα έμαθες. Αυτό δεν θα μπορούσες να το καταφέρεις πέρσι» επιβραβεύουν το παιδί για την προσπάθεια, την επιμονή, την πρόοδο και τη δεξιότητά του. Του αποδίδουν την ευθύνη και τον έλεγχο επί του αποτελέσματος και του δείχνουν ότι προσέχατε όλες τις προσπάθειες που έκανε αυτή τη χρονιά. Δραστηριοποιούν το παιδί σας από πολλές απόψεις και δημιουργούν το έναυσμα για περαιτέρω βελτίωση, δημιουργία νέων στόχων και διαρκή βελτίωση.

Προσπαθείτε να μην το παρακάνετε στους επαίνους σας προς το παιδί. Όλοι μας γνωρίζουμε γονείς που φοβούνται ότι η αυτοεκτίμηση του παιδιού τους θα καταρρακωθεί αν δεν το ενθαρρύνουν και δεν το επαινέσουν για το κάθε τι, αλλά δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Ο υπερβολικός έπαινος προς το παιδί μπορεί να δράσει αρνητικά σε δύο μέτωπα. Πρώτον, τα παιδιά μπορεί να αναπτύξουν ανοσία στον έπαινο, εφόσον τον δέχονται συνεχώς. Θα ξεμείνετε από επαινετικές λέξεις και δεν θα είστε σε θέση να διακρίνετε το πραγματικό επίτευγμα από το καθημερινό φαινόμενο. Δεύτερον, τα παιδιά είναι έξυπνα και γρήγορα θα μπουν στο νόημα ότι κάτι τρέχει που όλα όσα κάνουν τα βλέπετε «φανταστικά», «απίθανα» ή «τέλεια». Δεν ισχύει κάτι τέτοιο, και τα παιδιά κάποια στιγμή είναι σε θέση να ξεχωρίσουν μια καλή επίδοση από μια κακή. Θα δέχονται με κυνισμό τα λόγια σας αν θεωρείτε απίστευτα όλα όσα κάνουν.

Μην επιχειρείτε να επαινείτε το παιδί σας συγκρίνοντάς το με άλλα παιδιά. Υπάρχουν καλύτεροι τρόποι για να ενθαρρύνετε το παιδί από το να του θυμίζετε διαρκώς ότι είναι «ο καλύτερος παίκτης της ομάδας». Μπορεί και να είναι, και τότε πιθανότατα το γνωρίζει ήδη. Δεν του χρειάζεται να υποτιμάτε τους συμπαίκτες ή τους αντιπάλους του. Κάτι τέτοιο, επιπλέον, δεν είναι ακριβές ως προς τη διαδικασία, εφόσον επί ουσιαστικής βάσεως η διαδικασία έχει άμεση σχέση με ελεγχόμενους παράγοντες, ανάμεσα στους οποίους δεν συμπεριλαμβάνονται οι συμπαίκτες και οι αντίπαλοι. Δεν λέει και πολλά να είσαι ο καλύτερος παίκτης σε μια ομάδα μέτριων παικτών, ενώ το να είσαι δωδέκατος στην «Dream Team» Καλαθοσφαίρισης των Ολυμπιακών του 1992 ήταν σπουδαίο επίτευγμα για τον Christian Laettner, δεν συμφωνείτε;

Τέλος, να είστε πολύ προσεκτικοί όσον αφορά τον σαρκαστικό έπαινο, όπως για παράδειγμα αν λέγατε «Τους ξέσκισες όλους σήμερα», ενώ ο γιος σας ευστόχησε στα 3 από τα 20 σουτ σ’ έναν αγώνα μπάσκετ. Κάποιοι παίκτες αντιδρούν στα σαρκαστικά σχόλια που γίνονται την κατάλληλη στιγμή, αλλά τέτοιου είδους σχόλια δεν πρέπει να γίνονται πριν, κατά τη διάρκεια ή μετά από μια εκδήλωση ή έναν αγώνα. Κάθε σαρκαστική κουβέντα εμπεριέχει μια δόση αλήθειας, και τα παιδιά είναι τόσο ευαίσθητα που είναι πολύ δύσκολο να καταλάβουμε αν θα είναι επιτυχές το σχόλιο όταν έχουμε να κάνουμε με έναν νεαρό αθλητή. Παρόλο που έχω δει κάποιοι προπονητές να τη βγάζουν καθαρή μιλώντας έτσι, δεν μου έρχεται στο μυαλό καμία περίπτωση που να πέτυχε ο σαρκασμός γονέα προς παιδί. Καλύτερα να βρείτε άλλους τρόπους να ενθαρρύνετε και να παρακινείτε τον αθλητή σας.

-----------------------------------------------------------------------------------------

Ερώτηση -που «Αλλάζει το Παιχνίδι»- για τους γονείς

Όταν επαινώ το παιδί μου, επαινώ την προσπάθεια ή το εκάστοτε αποτέλεσμα;

         -----------------------------------------------------------------------------------------

Η κατάκτηση της αυτοπεποίθησης είναι ένα από τα σημαντικότερα μαθήματα που μπορεί να διδάξει στα παιδιά μας η συμμετοχή τους σε μια ομάδα παίδων, και είναι παράλληλα ένα κρίσιμο συστατικό των υψηλών επιδόσεων. Τα παιδιά μας χρειάζονται τη βοήθειά μας για να κατανοήσουν ότι η αυτοπεποίθηση είναι μια απόρροια της προετοιμασίας. Είναι ανάγκη να γνωρίζουν ότι πιστεύουμε σε αυτά και ότι έχουν προπονητές, δασκάλους ή άλλους μέντορες που επίσης πιστεύουν σε αυτά. Από τη στιγμή που τα σιγουρέψατε αυτά, αποδώστε στα παιδιά τον έλεγχο και την υπευθυνότητα. Επαινείτε τα για τη σκληρή τους προσπάθεια, επιτρέπετέ τα να αποτυγχάνουν, και μέσω της αποτυχίας βοηθάτε τα να είναι γενναία και να ξεπερνούν τις αντιξοότητες. Βεβαιωθείτε ότι όχι μόνο νιώθουν καλύτερα, αλλά και ότι θα γίνουν καλύτερα. Έτσι γίνεται η ανατροφή και η προπόνηση ανωτάτου επιπέδου. Έτσι τονώνεται η αυτοπεποίθηση. Και έτσι γεννιούνται οι αθλητές υψηλών επιδόσεων. Όπως λέει και η εμψυχωτική συγγραφέας Mary Anne Radmacher:

«Το κουράγιο δεν βρυχάται πάντα. Καμιά φορά το κουράγιο είναι η ήρεμη φωνή που πριν πέσει για ύπνο λέει: «Θα ξαναπροσπαθήσω αύριο».

 ΔΡΑΣΤΙΚΑ ΒΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΤΟΝΩΝΟΥΝ ΤΗΝ ΑΥΤΟΠΕΠΟΙΘΗΣΗ ΤΩΝ ΝΕΑΡΩΝ ΑΘΛΗΤΩΝ

1. Παρατηρείστε καλά το παιδί σας σε συνθήκες προπόνησης και ανταγωνισμού, και αναρωτηθείτε: «Εκπέμπει το παιδί μου αυτοπεποίθηση ή μοιάζει φοβισμένο;
2. Βρείτε τις ευκαιρίες για να αποδίδετε στο παιδί σας μεγαλύτερο έλεγχο επί της αθλητικής διαδικασίας. Με αυτό τον τρόπο θα του δείξετε ότι το εμπιστεύεστε, πράγμα που βοηθά στην τόνωση της αυτοπεποίθησής του.
3. Μην επεμβαίνετε κάθε φορά που αποτυγχάνει το παιδί σας. Αφήνετέ το να συμβεί, και κατόπιν συζητήστε μαζί του τους λόγους που έφεραν το συγκεκριμένο αποτέλεσμα (π.χ. έλλειψη προετοιμασίας, έλλειψη συγκέντρωσης, κ.λπ.).
4. Εφιστάτε την προσοχή σας, αλλά και αυτήν του παιδιού σας, στη διαδικασία, στους ελεγχόμενους παράγοντες, και βρείτε τρόπους να μετράτε τον βαθμό βελτίωσης.
5. Επαινείτε την προσπάθεια.
6. Προσπαθείτε να μην το παρακάνετε στους επαίνους και να μην επαινείτε σαρκαστικά.
7. Μην συγκρίνετε το παιδί σας με άλλα παιδιά – μείνετε εστιασμένοι στη διαδικασία.
8. Αγαπάτε το και δείχνετε την αγάπη σας ό,τι κι αν συμβαίνει.

-----------------------------------------------------------------------------------------

Ερωτήσεις -που «Αλλάζουν το Παιχνίδι»- για το παιδί σας

1.     Έχεις αυτοπεποίθηση; Ξέρεις από πού πηγάζει η αυτοπεποίθηση;

2.     Πώς μπορώ να σε βοηθήσω να έχεις μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση;

3.     Συζητήστε μια πρόσφατη περίσταση όπου το παιδί σας δεν τα κατάφερε, και βοηθήστε το να κατανοήσει τους λόγους που έγινε αυτό.

4.     Πώς αισθάνεσαι όταν σε επαινώ; Ή όταν σε επικρίνω;

5.     Τι μπορώ να κάνω διαφορετικά για να τονώσω την αυτοπεποίθησή σου;

         -----------------------------------------------------------------------------------------

  Τέλος του 3ου και τελευταίου μέρους

Από Μίλτο Χειμωνίδη, ερασιτέχνη προπονητή της ΑκαδημίαςBC Ρεθύμνου

Αν το επιθυμείτε πατήστε LIKE στην επίσημη σελίδα του Coachbasketball.gr στο  facebook και στηρίξτε την προσπάθεια μας H ΑΓΑΠΗ ΓΙΑ ΤΟ ΜΠΑΣΚΕΤ ΕΙΝΑΙ ΕΔΩ...!!!